پارتلار یا اشکانیلار ایرانین ان بؤیوک امپراتورلارینی تشکیل وئرمیشلر. بو امپراتوری ماوراءالنهردن توتوب بینالنهرینه قدر اوزانیردی، بئش یوزایل ده حکومت سورموشلر. بیلیریک ایرانین تاریخی باشدان باشا استعمارگرلر طرفیندن تحریف اولموش، اؤزهللیکله پهلوی رژیمینده ۵۰ ایل تمام بوتون تاریخی اولایلاری و حقیقتلری تحریف ائدهرک یالان سؤزلرله دولدورموشلار. او جملهدن اشکانی امپراتورلوغو بو تحریفلردن جان قورتارا بیلمهمیش و اولایلاری ترسینه گؤستهرهرک یالانلاری حقیقت یئرینه سوخموشلار. پارتلار ۴۷۷ ایل حکومت سورموشلر، آنجاق تاریخین بو دورانینا چاتاندا بیر سکوت ایله اوز اوزه گلمیشلر. دوغرودان دا نئجه اولا بیلر ۵۰۰ ایللیک حکومته هئچ توخونماییب و سسسیز اوندان واز کئچهسن؟ بیر حالدا کی اسکندرین ۸ ایللیک حکومتی و سلوکیلرین – اسکندرین نایبلری- ۷۰ ایللیک حکومتی شاهنامه ده ۳۰۰۰ بیتده یازیلیر، اما ۵۰۰ ایللیک اشکانی امپراتورلوغو تکجه ۲۳ بیتده بیتیر؟! بونون نهدنی نه اولا بیلر؟ بوگونه کیمی ده هله بو سکوت و سسسیز واز کئچمه سیاستی داوام تاپیر. هله ده مورّخلریمیز بو تاریخی واقعیته توخونمورلار! بو آریامهره وفادار قالان تاریخچیلر، حتّا عرب قایناقلاریندان ایران تاریخینی چئویرمه ده اونو یانلیشلارلا دولدورموشلار. باخین، تکجه تاریخ طبرینین ترجمهسینده ۷۰۰ دن آرتیق تحریف یولا سالمیشلار. او جملهدن “جیش الترک” سؤزجویونو “غلامان ترک” یازمیشلار! بئلهلیکله ایراندا حکومت ائدهن تورک خالقینی غلام سایماقلا تحقیر و تحریف ائدیرلر. آنجاق علم دُنیاسی باغلی بیر دنیا دئییلدیر. گونو – گوندن حقیقتلر، واقعیتلر آرتیق تانینیر و تحریف ائدهنلر رسوا اولمالیدیرلار!
تاریخ علمینده چالیشیردیلار اشکانیلاری ایرانین بؤیوک امپراتورلوقلاریلا توتوشدورمادا، او جملهدن ساسانی سلسلهسیله اشکانیلاری دهیرسیز گؤسترسینلر. آنجاق بو نئچه اونلوق ایللرینده دنیادا یاخشی تاریخی آراشدیرمالار ایرهلی سورولوب و دوزگون نظریهلر اورتایا گلمکدهدیر. او آرادا ژ. فوی ویان اؤز مشهور اثری “اشکانیلار تاریخی اوزهرینده” ۱۷۲۵جی ایله سونا چاتدیریب، اونون آردیجا باشقا فرانسهلی آراشدیریجی پ. لونگرو ۱۷۳۲ ایلینده کتابینی بو ساحهده چاپ ائتدیردی. داها سونرا فرانسه مورّخلریندن ساییلان سن فارتن ۱۸۵۰جی ایلده اشکانی تاریخیندن قطعهلر عنوانلی اثری بو ساحهده دوزگون یولو تاپدی.
آلمان دا چالیشر دالدا قالماسین و تاریخی حقیقتلری الده ائتسین. بورادا اشنایدر ویرث J.H.Schneider Wirth “اشکانیلار یونان – روم قایناقلارینا دایاناراق” اثرینی یازدی، سونرا فریدریک اشپیگل Fr.Spiegel
“ایران ارخئولوژیسی” کتابینی یازدی. سونرالار بابل سندلرینین خطی اوخونوب و آراشدیریجیلارین دقتینی اؤزونه چکدی. بو آرادا چوخلو دقتلر ایران اشکانیلار تاریخینه طرف دؤندو و دهیرلی اثرلر یازیلدی؛ او جملهدن آ.و. گوتشمند “اسکندردن اشکانیلارین زوالینا قدر”[۱] کتابی ۱۸۹۶ ایلینده یازدی و ایللر بویو بیلیم یوردلاریندا دقت مرکزینده دایاندی. بو کتاب ۱۳۷۶جی ایلده فارسجایا چئوریلدی[۲]. ایندی حدس وورماق اولار کی ایراندا نه کئچیر؟! یئنه ایشلر دوام ائدیب نیلسون دوپواز باشقا بیر تاریخچی پارتلارین سیاسی تاریخی عنوانلی اثری میدانا گلدی. بو اثری ده دکتر علی اصغر حکمت همان بیلدیگیمیز سیاقدا فارسجایا چئویردی! آیلار کئچدی، ایللر دولاندی تا روس آرخئولوگلاری تورکمنستاندا چوخلو سکّهلر تاپدیلار؛ بئلهلیکله قارانلیقلار تاریخدن قیراغا چکیلدی. ۱۹۸۰جی ایلده ک. شیپمان “پارت تاریخینین اساسلاری” عنوانلی اثری یازدی. شوروی بیلگینلریندن سونرا کمبریج بیلیم یوردونون آراشدیریجیلارینین اوچ جلدلیک کتابلاری چیخدی و تاریخین ظلمتلر پوزولماغا باشلادی. نهایتده تورکمنستاندا – نیسا ماحالیندا تاپیلان سفاللار چتینلیکلری آسانلاشدیردیلار. ا. هرینگ بو سفاللار اوستونده یازیلان یازقیلار اساسیندا بیر کتاب یازدی و داها سونرا یوزف ولسکی “پارت شاهلیغی” عنوانی ایله کتابی بیتیردی. بو کتاب دا مرتضی ثاقب طرفیندن فارسجایا چئوریلدی. بو سندلر اساسیندا پرفسور اقرار علیف اکولوژی و آرخئولوژی علملرینین تاپینتیلاریلا اؤز دهیرلی اثرینی دنیایا هدیه وئردی. دکتور زهتابینین “ایران تورکلرینین اسکی تاریخی” ده بو دهیرلی اثرلر آراسیندا پارلاییر و حقیقتلری گؤسترمهده بؤیوک اؤنم بسلهییر. بو ساحهده ب. گری نین یازدیغی “بؤیوک پارت تورک دولتی” سؤزو سونا چاندیریر[۳].
۱۸ و ۱۹جو یوزایللرین آراشدیریجیلاری بیر نئچه سکه و یونان قایناقلاریندا باشقا داها بیر قایناقلاری یوخودو، اونا گؤره ده بو زنگین تاریخدن و کولتوردن آغ صفحهلر ارائه وئردیلر. بوگون یوزلرجه یئنی تاپینتیلار، مینلرجه سکه و سفاللار و باشقا قایناقلار بو ۵۰۰ ایللیک دورانی قارانلیقلاردا چیخاریب گون ایشیغینا سالیر. البتده هخامنشلر تاریخینده ده دوروم بئلهدیر و یاخین زمانلاردا بیر سیرا دهیرلی سندلر الده ائدیلمیشدیر کی حقیقتلری آیدیلیغا چیخاریر. ۱۹۰۹ ایلینده اشکانیلاردان ایراندا دا سکهلر، سفاللار و بیر نئچه کتیبهلر الده ائدیلدی (اوراماناتدا) کی اشکانیلار دیلینده ایدی. بوندان اؤنجه هرنه واریدی ایسه یونانجا و رومجا ایدی. یونانجا قایناقلار ۱۷۱ – ۱۳۸ م.ا یه عاید اولوردو، بو قایناقلار ۲۳۸ – ۲۱۷ م.ا یه عاید اولور.
پارت دولتی حقینده ایکی نظریهیه اشاره ائتمک اولار. بیرینجی استرابون و یوستینوس یازیلارینا اساسن، پارتلاری ساکالاردان یا اسکیتلردن بیلیر، ایکینجی گروپ ونفلاویوس آیانوس(۱۷۹ – ۹۰م)، مارکوس تولیوس سیسرون(۱۰۶ – ۴۳ موق) و قلاویوس یوزف(۱۰۰ – ۳۸م) اشکانیلاری بیرینجی اشکدن یوخ، بلکه بیرینجی تیرداددان باشلاییرلار.
هله ۱۹۸۰ ایللرینه قدر اشکین کیم اولدوغو بیلینمیردی. سونراکی قایناقلار سکّه تانیما و ادبی قایناقلارا آرخالاناراق اشکی ساکالاردان یا همان اسکیتلردن بیلدیلر[۴]. اشکانیلارین اورتا آسیا ایله باغلیلیغینی دا بو قایناقلار قبول ائدیر. بیر سیرا اشکانی شاهلارینین آذربایجانا سیغینمالارینی اساس توتارکن، اونلاری ساکالاردان بیلمهیی دوزگون بیلیر، بیر حالداکی یونان و روم قایناقلاری اشکانیلاری ساکالاردان اوزاقلاداراق، اونلارین اصل و نسبینی ده تیرداددان باشلاییرلار. بونلار حتا بیرینجی و ایکینجی اشکی سایا گتیرمیرلر. آنجاق چاغداش آراشدیریجیلار او جملهدن دیاکونف و لیوشیتس بو سلسلهنی ساکالاردان بیلیب و تاپیلان سکهلری بو سؤزه دانیلماز سند بیلیرلر.[۵]داها بوگون بئله بحثلره سون قویولموشدور و شاهنامه یازانلاری رسوا اولموشلار.
هله اون ایل اسکندرین اؤلوموندن کئچمهمیشدی کی اونون یئرینه اوتوران سلوکیلر مدیترانه قیراقلارینا دقت یئتیریب بورادان اوزاقلاشماغا مجبور اولدولار. سلوکیلرین ایچ عصیانلاری دا اونلارین باشین قاتیب و بو یاندان دا بیرینجی اشک قدرتی الینه آلدی. سلوکیلر ۷۰ ایلدن آرتیق ایراندا حکومت سوره بیلمهدیلر. بیلیریک چوخلو قایناقلار بیرینجی اسکی بربرلردن – ساکالار و اسکیتلردن بیلیبلر. اما علمی آراشدیرمالارین سونوجو گؤستهریر کی ساکالار مدنیت صاحبی اولموشلار و کؤچهری یوخ، بلکه شهرده اوتوران اولموشلار، بیر حالداکی تاریخ اونلاری pradones (یعنی یغماچی) و یا latrines (یول کسن) آدلاییر. ولسکی دئییر حقیمیز وار اشکانی دولتینی یارادانلارا یغماچی دئیهک. همین حالدا آمیانوس مارسلینوس دا ارشکدن دانیشاندا، اونو یول کسنلرین لیدئری کیمی آد آپاریر. استرابون اشکانیلاری قطعیتله ساکالاردان بیلیر و سونونجو آراشدیریجی ولسکی ده چوخلو تحقیقلردن سونرا ساکالیلاردان یا اسکیتلردن اولدوقلارینی شُبهه ائتمیر. اشکانی سکهلری ساکا دؤیوشچوسونو الینده کمان – یای و قیراقسیز بؤرکلرله گؤسترمهدهدیر. بو تصویرلر اونلارین ساکالاردان اولدوقلاریندا شبهه یاراتمیر. تورکمنستاندان الده ائدیلن سندلر – عشق آبادین ۱۲ کیلومیرلیگینده- بیر متنده سلوکون ائشیگه اوتوردویونو بایرام ائتمکلرینی گؤستهریر. اشکانیلار ۴۷۷ ایل بؤیوک بیر امپراتورلوق قوروب، اؤلکهنی تدبیر و دموکراسی ایله اداره ائتمیشلر. آنجاق تکجه ضعفلری اردشیر زمانیندا بیلینیر کی بوتون ایرانی اودا چکیرلر. بوتون فارس تاریخینده اشکانیلارا نسبت نفرت یاغیر. او جملهدن شاهنامه ۵ یوزایللیک پادشاهلیغی ۲۳ بیتده بیتیریر و بئله ده دئییر:
چو کوتاه شد شاخ و هم بیخشان
نگوید جهان دیده تاریخشان.
از ایشان جز از نام نشنیده ام،
نه در نامهی خسروان دیده ام!
بللیدیر فردوسیه خط وئرهنلر اشکانیلاری تورکلردن بیلیب و اونون دوشمنچیلیغینی آلولاندیریرلار. عجیب بورادیر کی اسلامی انقلابیمیزدان سونرا بیر یازار حسن شهیدی مازندرانی آدیندا “بررسیهای تاریخی ایران” مجلهسینده[۶]بئله یازیر: “پس از کشته شدن اردوان پنجم اشکانی در میدان کارزار و لگدمال کردن سرش به وسیله اردشیر بابکان و بکار بستن سوگندی که ساسانیان نیای اردشیر بابکان خورده بود تا از نسل اشکانیان یکی را هم زنده بر جای نگذارد، حتی به نظر میرسد دودمان ساسانی از یاد و خاطرهی اشکانیان نیز در هراس بودند زیرا تا جاییکه دستشان میرسید و در توانشان بود هرگونه آثار بر جای مانده مادی و معنوی دورهی اشکانی را نابود کردند”.
اما محمدحسن خان اعتمادالسلطنه، ناصرالدین شاه قاجارین وزیری، اوچ جلدلیک اثری اولان “دررالتیجان فی تاریخ بنی اشکان” کتابیندا ساسانیلارین بئله جنایتلرینه اشاره ائدیر. اعتمادالسلطنه ده اشکانیلاری ساکالاردان، یا اونون اؤز دیلیله دئسک “از ترکان ساکا” بیلیب و ساسانیلارین اونلاردان قالان آبیدهلری بوتونلوکله آرادان آپارماقلارینی دا اونوتمور و آردیجا دا یازیر: “چنین رفتاری (رفتار ساسانیان با آثار اشکانیان) کمتر در تاریخ دیده شده است”. همان حالدا، دکتر مشکور دا پارتلارین ساکالی اولدوقلارینا اینانیب و یازیر: “پارتیها از مردم سکایی بودند و لفظ پارت به زبان سکایی به معنی – تبعید شده- است”.
اعتمادالسلطنه اؤزونو قاجارلاردان بیلیب، اشکانیلاری ” تورانی” آدلاندیریر. او یئنه یازیر: “ما در پیش با شرح و بسطی تمام نگاشته و مدلل داشتهایم که اشکانیان تورانی بوده و مردم ایران آنها را اجنبی میشمرده و هرگز به نظر مهر و مؤالفت و همجنسی و همشهری در ایشان ندیده اند. در اینجا میتوانیم بگوئیم علت اصلی و باعث و جهت حقیقی انقراض دولت اشکانی همین خارجی بودن آنها بوده، اگرچه اشکال مختلفه چهره نموده است”. او چالیشیر اشکانیلاری افراسیاب نسلینده بیلسین و بئله یازیر: “بزعم برخی از مورخین اعقاب طوایف تورانی که به افراسیاب میرسد مدتی این حدود را متصرف بودند و آنها را “مارد” یا “مرد” میگفتند”(همان منبع، ص۱۱). اعتمادالسلطنه اشکی داغستان اهلیندن بیلیب و دربندلی ساییر. (همان، ص۴۵) و آرتیریر: “چون اشک اول مردی دانا بود میدانست که با وجود عدم نژاد خاندان شاهی و ترک بودن سلطنت، تمام ایران را پارسیان باو نخواهند گذاشت و تمکین او نخواهند کرد..”(همان).
بو یازار، اؤزونو تاریخ علمینه عالم بیلیب و حضرت آدمدن بو گونه قدر یازماغا چالیشیر. او یازیر: :”مردم روی زمین سه شعبهاند: شعبهای اولاد سام و شعبهای اولاد حام و شعبه سیم فرزندان یافثند و سام و حام و یافث پسران نوح علیه السلام بودهاند و یکی از شعب ثلاثه که فرزندان یافث باشند، “اسکیت” نامیدهاند و بعضی از اهالی فرنگ “اسکیث” را “ائسیت” تلفظ مینمایند. قوم ائسیت پس از دیری توالد و تناسل و تکثر اولاد و احفاد قبایل و سلاسل عدیده کثیره تشکیل دادند. یکی از آن قبایل طایفه “پارث” است که سلاطین معروف اشکانی از آن طایفه بوده اند”.. البته اعتمادالسلطنه سؤزلری بورادا بیتمیر، بلکه تورکلرین ایراندا اولدوقلارینی دا یازیر: “بیشتر از ۲۴۰۰ سال است که پارثها از اسکیثهای تورانی جدا شده و به ایران آمده، چه داریوش اول در سال پانصدوبیست و یک قبل از میلاد جلوس کرده و حالا دو هزار و چهارصد و یازده سال شمسی از سال جلوس او میگذرد و در آنوقت چنانکه ذکر شد مملکت و طایفه پارت در ایران وجود داشته و تا سه هزار و چهارصد سال هم تاریخ این واقعه را – یعنی آمدن پارتها را به ایران میتوان پیش برد و آن به اعتبار قول مالالا است که شرح دادیم”. البتده بونو دا دئمک گره کدیر کی بیر سیرا یازارلار او جملهدن محمد جواد سجادیه و نادر بیات کیمیلر چالیشیرلار تورانلیلاری و ایرانلیلاری قارداش و بیر نژاددان بیلسینلر.[۷]
آنجاق پارتلارین تورک کؤکلو اولدوغو بوتون آراشدیریجیلارین قبول اولدوغو بیر قونودور. پارتلار اؤز خاقانلارینی ارشک یا اشک دئییردیلر. ارشک ایکی تورک سؤزجویودور بیری ار، همان آلپ سؤزجویو اولاراق ایگید و اورهکلی معناسیندادیر و شاهلارین آدلارینین ابتداسیندا گلیر و بیری ده شک یا شق ، ساک و ساق دیر کی بوگون ساغ معناسیندادیر. “س” و “ش” حرفلرینه بیر – بیرینه تبدیل اولار. ساک، شاک، همان ساکالار دئدیگیمیز ائل آدی دیر. عرب و فارس تاریخچیلری اولان: طبری، مسعودی، بیرونی، حمزه اصفهانی، مقدسی، مسکویه، ابن اثیر، حمداله مستوفی، میرخواند و… اشک کلمهسینی اشغ، اشج و جمع حالینی اشکان، اشجان و اشغان کیمی یازمیشلار. تورکجهده “ان” جمع علامتی دیر و اشک “ان” ایله جمع باغلاناراق اشکان شکلینه دوشموشدور. بیر حالداکی فارسیجادا همین کلمه بیرده باشدان جمع باغلانیب اشکانیان شکلینه دوشموشدور.
اشکانیلارین شاهلاری ۲۹ کیشی بللی دیر.
پارتلارین مدنیتی حقینده دانیشماق بوگون سادهدیر. بیر حالداکی بوندان اؤنجه اونلاری همیشه کؤچهری ائلاتلار بیلمیشلر و ولسکی دئمیشکن: بوگون اشکان مدنیتی الده ائدیلن قایناقلار اساسیندا، هخامنشلرله برابر بیر مدنیت صاحبی اولموشلار. بو یئنی قایناقلار پارتلارین دال قالمیش ائللر اولدوغو نظریهسینی باطل ائدیر[۸]. آنجاق هخامنش ایله ساسانیلار آراسیندا اولان پارتلار، اونلاردان هئچ ده آلچاق سویهلی اولمامیشلار، ولی ساسانیلار دوشمنچیلیگی اونلارین بوتون اثرلرینی آرادان آپارمالاری بؤیوک ضایعهلر یاراتمیشدیر و بوگون الیمیزی کسیک قویموشدور[۹]“.
اعتمادالسلطنه چین ائلچیسینین پارت اؤلکهسینده وئردیگی راپورتلارا آرخالاناراق، ۱۲۶م.ق پارتلارین بؤیوک گمیلریندن دانیشیر و آهو دریسی اوزهرینده یازیلان یاقیلاردان آد آپاریر[۱۰]. هابئله پارت شاهلارینین عکسی سکهلرده ضرب اولونماسی دا باشقا بیر مدنیت صاحبی اولدوقلارینی گؤستهریر. اونلارین یازی خطی چین الفباسی ترسینه یوخاریدان آشاغیا یازیلیردی[۱۱].
اشکان دؤرونده اولان دموکراسی تاریخچیلرین دقتینی اؤزونه چکمیشدیر. اعتمادالسلطنه بو بارهده چوخلو فاکتلار گؤستهریر[۱۲]. دکتر زهتابی پارتلاردان قالان سندلری آراشدیریب گؤزل سونوجلار الده ائتمیشدیر[۱۳]
داها آرتیق معلومات ایسته ین لر، منله ایلگش قورماغا آشاغیداکی سایتا موراجیعه بویورسونلار:
www..qizilqelem.ir
قایناقلار:
۱Geschichte Irans und seiner Nachbarlender
۲) این کتابها در ایران توسط احسان یارشاطر به فارسی ترجمه شد.
۳) پروفسور اقرار علیف، ماد، ترجمه مرتضی ثاقبفر، تهران، ۱۳۸۳٫
۴)ب.گری، بؤیوک پارت تورک دولتی، استانبول، ۲۰۰۹٫
۵) یوزف ولسکی، شاهنشاهی اشکانی، ترجمه مرتضی ثاقبفر، ص۶۷٫
۶)مجله “بررسیهای تاریخی ایران، مقاله حسن شهیدی مازندرانی، شماره ۱، سال ۱، صص ۱۵ و۱۶٫
۷) دکتر جواد مشکور، نگاهی به تاریخ آذربایجان، تهران، ص۴۳۳٫
۸) نادر بیات، تورانیان از پگاه تاریخ تا پذیرش اسلام، تهران، ۱۳۶۷٫
[۲] کیکاووس جهانداری،
[۳] ب. گری، بؤیوک پارت تورک دولتی، استانبول، ۲۰۰۹٫
[۴] ب. گری، بؤیوک پارت تورک دولتی، استانبول، ۲۰۰۹٫
[۶] سال اول، شماره اول، مرداد ۱۳۷۳، صص۱۵-۱۶
[۷] محمد علی سجادیه، تبار مشترک ایرانیان و تورانیان، تهران، ۱۳۶۸٫
[۸] یوزف ولسکی، شاهنشاهی پارت، ترجمه: مرتضی ثاقب فر، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳٫
[۹] پروفسور اقرار علیف، تاریخ پارت، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۳٫
[۱۰] محمد حسن خان اعتمادالسلطنه، دررالتیجان فی تاریخ بنی اشکان، ۳ جلدی، تهران، ۱۳۰۸، ج ۱، ص۷۷٫
[۱۱] حسن پیرنیا، تاریخ باستان ایران، تهران،۱۳۶۲، ج۳، ص۲۲۶٫
[۱۲] همان، ج ۱، س۵۴٫
[۱۳] پروفسور محمد تقی زهتابی، ایران تورکلری نین اسکی تاریخی، تبریز، ۱۳۷۶٫
استرابو مورخ و جغرافیدان ۶۴ قبل از میلاد ، در کتاب جغرافیا در مورد ساکاها می نویسد:
The Sacæ had made incursions similar to those of the Cimmerians and Treres, some near their own country, others at a greater distance. They occupied Bactriana, and got possession of the most fertile tract in Armenia, which was called after their own name, Sacasene. They advanced even as far as the Cappadocians, those particularly situated near the Euxine; who are now called Pontici
ساکاها مثل کیمیری ها و تررها به فواصل نزدیک کشور خود و فواصل دور یورش می برند. ساکاها باکتریانا و مناطق حاصلخیز ارمنستان را اشغال کردند و به نام خود، سکاسنه نامیدند. آنها حتی تا کاپادوکیه (ترکیه) پیش رفتند. آنها در سواحل دریای سیاه که حال دریای پونتیک نامیده می شود سکونت یافتند.
استرابو می نویسد نژاد و فرهنگ آلبان (آذربایجان) کاملا مشابه نژاد و فرهنگ فریگیا یا همان ساکاریای قدیم در بیزانس ترکیه است. یعنی هر دو سکا هستند. هر دو معابدی باشکوهی برای دین ماه پرستی و خورشید پرستی دارند.
همچنین استرابو اشکانیان را ساکا نامیده است:
Afterwards Arsaces, a Scythian… invaded Parthia
ترجمه: بعدها، ارشک، از نژاد سکا، به سرزمین پارت یورش برد.
از آنجا که اشکانیان و ساکاهای عصر مادها نقش برجسته ای در تاریخ و فرهنگ آذربایجان ایفا نموده اند، شناخت هویت ساکاها بسیار با اهمیت است. سیموکاتا هویت ترک سکاها را چنین به روشنی فاش ساخته است:
he was in despair about exactly what to do; some advised him to approach the eastern Scythians, whom we are accustomed to call Turks, others to save himself in the mountains of Caucasia or Atrapaïca.
او (خسرو پرویز) نومید بود و دقیقا نمی دانست چه کاری باید انجام دهد. برخی به او نصیحت کردند که به سکاهای شرق نزدیک شود همانها که ما معمولا ترک می نامیم. سایرین به او گفتند به کوههای قفقاز یا آتروپایکا (آذربایجان) برود و خودش را نجات دهد.