جنوبي آذربایجاندا يارانميش ادبي نمونهلرله تانيش اولدوقدا چوخ رنگارنگ و بنزرسيز بير پوئتيك عالمله قارشيلاشيريق. بوعالمين ان عمده خصوصيتلري سيراسيندا ايكي نظر داها چوخ جلب ائدير. بونلاردان بيري اوندان عبارتدير كي شاه رئژیمينین هر جور تعقيب, ياساق و قاداغالارينا باخماياراق شاعرلر سوسماميش و اونلارين دوغما آنا ديلينده يازيب, ياراتماق عزملري بوتون هده –قورخولارا اوستون گلميشدير. ديگر جهت ايسه سؤز صنعتي اوستالارينين شعري دوشمنه قارشي موباريزهده سؤزون اصیل معناسيندا چوخ معتبر بير دؤيوش سیلاحينا چئويرمك سعيلريدير.
دئديگيميز هر ايكي خصوصيت قورخماز موباريز, اودلو وطن پرور, قدرتلي شاعر”عليرضا نابدل”ين (اوختاي) ياراديجيليغيندا آيدين شكيلده گؤرمك اولور.
عليرضا نابدل پئشه اعتباري ايله معلليم اولموشدور. او عالي مكتبين حقوق فاكولتهسيني بيتيرديكدن سونرا خوي شهرينده معلليمليگه باشلاميشدر. لاكين هم آلديغي تحصيل, هم ده بير معلليم كيمي هر گون شاهيدي اولدوغو, گؤروب موشاهيده ائتديگي رئال حيات منظرهلري اونو بئله بير قناعته گتيريب چيخارميشدي كي, يوخ حيات بئله دوام ائده بيلمز. بير قدر ده اونون ادبي منطيقينه اويغون دئسك حيات بئله دوام ائتمهمهليدير. خالق شاهليق دئييلن رذالتلي رئژيمين اسارتيندن, اؤلكه خارجي امپرياليستلرين تاپداق و سويقونوندان, زحمت آداملاري ايستثمار دونياسينين بويوندوروغوندان, كؤرپه بالالار محروميتلرين پنجهسيندن خيلاص اولماليدير. اونون ميللي تحقير و ميللي ظولم زنجيري پارچالانمالي, آنالارين لاي –لاي چالديقلاري و نور بالالارينا باياتي دئديكلري ديل, شاهليغين تعقيبيندن وشووينيزمين لووغا حقارتيندن هميشهليك آزاد اولماليدير.
خالقين بو موباريز و قورخماز اوغلو محض بئله بير آيدين و ايشيقلي نييتلره شاهليق دئييلن منحوس رئژیم و اونون آغ ائودن اولانهاوادارلاري, ساواكدان اولان جاناوارلاري عليهينه دؤيوشلره آتيلدي.
عليرضا بير حقيقتي چوخ واختيندا و دوزگون درك ائتميشدي: قوشولدوغو تاريخي ووروش جبههلرينده سونگو ايله سؤزون قدرتي بيرلشمهلي, چوخ شاخهلي موباريزهنين طلب ائتديگي تقديره بو سينانميش سیلاحلارين هر ايكيسيندن عيني مهارتله ايستفاده اولونماليدير. او دوشوندويو كيميده حركت ائتدي. بئله بير ادعا هئچ ده موباليغه اولماز كي او سؤزون, شعرين گوجوندن اؤز ايدهآلي اوچون ايستفاده ائتمكده تاريخي نمونه گؤسترميشدير.
عليرضا نابدل اؤلكهده حؤكم سورن قارانليقلار سلطنتينده پارلاق ايشيق ساچان و تئز ده سؤندورولن بير ضيا ايدي. اونون هم معنالي حياتيني, هم ده موباريزليك و وطنپرورليك احتراصلاري ايله شعلهنن ادبي ياراديجيليغيني چوخ تئز چوخ غددارجاسينا خفهلهديلر. دوشمنلر هم اونون اودلو سيلاحيندان هم ده خميرهسي بير پارچا آتشدن يوغرولموش شعرلريندن برك قورخوردولار. چونكي بو مصراعلارين آليشديرديغي تونقال ايشيغيندا موجود جمعيتين عيبهجرليكلري چوخ اآدين و قاباريق جيزگيلرله گؤرونوردو. او اؤز دؤيوش و موباريزه دوستلاري ايله قاتيللر عليهينه اؤلوم شربتي ايچن زامان شرفلي عؤمرونون اوچونجو اون ايللييينه يئنيجه قدم قويموشدو. فقط ياغيلارين محو ائتمهيه گوجلري چاتمايان باشليجا اولاراق ايكي شئي اولدو. ظولمت سلطنتينده بير ايشيق ضياسي كيمي پارلايان بو موباريز حاققيندا خوش خاطرهلر, بيرده البتده ياديگار قويوب گئتديگي اودلو مصراعلار.
چوخ سيمبوليك بير حالدير كي اوختايين ايديا و سنگر دوستلاری طرفيندن توپلانيب نشر ائديلن شعر كيتابينا محض ايشيق آدي وئريلیميشدير. بو اونون قورونوب ساخلانيلميش اثرلرينين توپلوسودور. آذربایجان و فارس ديللرينده يازديغي كوللي مقداردا اثرلريهابئله ديگر ديللردن ترجمهلرينين بؤيوك بير حصهسي شاهين ساواك دستگاهي طرفيندن محو ائديلميشدير.
اوختاي هر شئيدن اوول ايشيقلي ايدياللار شاعري ايدي. اونون ميصراعلارينين اتيني, قانيني جانيني اينسانلارا اغ گونلر, قانسيز- قاداسيز دؤورانا چاغيريش تشكيل ائدير. فقط اونون ايدراك دونياسيندا بو چاغيريشا تكجه طرفدار چيخماق مقبول سسلنمير, اصيل هنر خالق و وطنله علاقهدار اولان ايدياللارين حقيقته جئوريلمهسي اوچون عصیرين موباريز قووهلري سيراسينا قوشولماقدير.
بو جهتدن اوختايين ايشيق آدلي شعري اولدوقجا توتوملودور. شاعر بو اثرينده جمعييتده اؤزلرينه مخصوص ثيقلت و جيزگييه ماليك اولان بير سيرا پئشه صاحيبلرينه موراجعت ائدير. بس اونون اؤز موصاحيبلرينه دئديگي ندن عبارتدير ؟
شاعر قارا تئللي كيبريت دوزلدنه دئيير كي قارانليقدا دامجي –دامجي تر تؤكن فهله قارداشيم “اود يوردونون قيزيلجا داغلاريندان ” ائله كيبريت دوزلت كي ظولمتين كؤكونو يانديريب ياخسين. سن ده ساري تئللي زنجانلي اوستا, آغ پولاددان پولاد تكي سوموكدن ائله كسكين پيچاقلار يون كي ي
يرتا بيلسين ظولمون
توز اولا
آنجاق عومور اولا
عومور….
چيركين اورهيين.
شاعرين موراجعت ائتديگي پئشه صاحيبلري سيراسيندا اؤز همكاري اولان معلليم ده واردير. اوختايين معلليم موراجعتينده خصوصي بير صميمييت قايغي و دوغماليق دويولور. بو سطيرلر آرخاسيندان جمعييتده معلليمين توتدوغو مسئول و علوي مووقع خصوصي بير عظمتله بويلانير.
امان- امان اوزاق كندده اوبادا
اوجا بويلو خورما تئللي معلليم
ايشيقليق آچ قارانليق كیلاسلارا
ايشيقليق آج كیلاسلاردا توپلانان
آي-اولدوزسيز او كيچيك دونيالارا.
اوختاي بير وطنپرور و بير شاعر كيمي قيسا عؤمرونده چوخ آغير گونلر, دقيقهلر كئچيرمهلي اولموشدور. او عؤمرونون بؤيوك بير حصهسيني ساواك جللادلارينين حبسخانا و گيزلي دوشرگهلرينده كئچيرميشدير. لاكين بو جهننم عذابلي دوشرگهلرين ان دهشتلي ايشكنجه اوصوللاري بئله اونون ايرادهسيني سارسيدا بيلمهميشدير.
حيران قاليناجاق جهت بيرده اودور كي امريكا, ايسراييل خفييه ايدارهلرينده كشف ائديليب, ايران حبس دوشرگهلرينده تطبيق ائديلن رنگارنگ جزا اوصوللاري بو موباريزين ايرادهسيني بير قدرده مؤحكملنديرميش؛ اونون ميصراعلارينا يئني گومراهليق و موباريزليك احوال – روحيهسي آشيلاميشدير. كيم بيلير بو سطيرلر بلكه ده شاعر نووبتي “سورغو –سوالدان”, ايشكنجه اوتاغيندان قاييتديقدان سونرا يازيلميشدير.
من تابوت دئييلم
ايچريم ده كي منده ميخلانان ديريدير
ايچيمده هر لحظه مين اورك ديريلير
هانكي تورپاغا قويلايا بيلهجكسينيز مني ؟
بو يولسيز كوچهنين بئلينده گئدهرك
هانكي تورپاغا قويلايا بيلرسيز
هانكي تورپاغا –
قويلايا بيلهجكسيز مني؟
اوختايين پوئتيك دونياسينين باشقا بير حقيقت حاققيندا دا قناعتي چوخ قطعي و پرينسيپالدير. ضعيف ارادهلي سؤنوك روحلو مطیع طبيعتلي اينسانجيقلار آزادليق دئييلن اودلار, آلوولار, ائنيش و يوخوشلارلا دولو يولون يولجولاري اولا بيلمزلر.
سازاق
بيزي گوزلهيير
سويوق اللر ايله آچا بيلمهريك
گلهجك گونلرين قيزيل قاپيسين
سويوق اللر ايله چالا بيلمهريك
گونلرين سازيندا ظفر ماهنيسين
عليرضانين قلمينه منسوب اولان اثرلرده سون درهجه كؤورهك, صميمي, حساس بير قلبين عكس صداسيني دويماق هئچ ده چتين دئييل. بو ايكي خصوصييت ان چوخ ايكي حالدا داها قاباريق و كؤورهكدير. بو جهتدن اونون “ياغدي ياغيشلار”, “من كيچيك بير چردهك ايديم”, “ياشيل”اثرلري چوخ خاراكتريكدير. بو قبيلدن اولان اثرلرينده او هم شعرين مركزينده قويولميش ايدهيانين آيدين, بديعي حللينده چاليشميش, همده شعرين آخيجيليغينا, فورما گؤزلليگينه خصوصي قايغي گؤسترميشدير.
او يانا قاچديم سيخديلار
بويانا قاچديم ييخديلار
من يادلارا قاتيلديم
باغبانلارا ساتيلديم
باغبان ييغدي بوخچايا
آپاردي گوي باغچايا
شاعرين ميصراعلاري دوستلوق, قارداشليق ماهنيلاري اؤتنده, سئون اورهيين چيرپينتيلارينين ايفادهچيلرينه چئوريلديكده ده, مسئلهنين صنعتكارليق طرفينه قايغيني اون پلانا چكير. بورادا باهادير هنر, قورتولوش نييتلي عليرضا كؤكسو سئوگي و محببت حيسلري ايله جوشوب داشان شاعر اوختايلا قووشور.
بعضن قانلي دؤيوشلردن, آغير ايشگنجهلردن فورصت تاپديقدا آرزوسو بختور اوشاقليق و گنجليك چاغلارينين قايغيسيز دونياسيندا يئلكن آچديقدا شاعر اوختاي دؤيوشچو عليرضانين ان صميمي و معتبر بلدچيسينه چئوريلير.
اوختايين بلكه ده اوتوماتينين قونداغي اوستونده باخيشلاردان اوزاق بير طبيعت گوشهسينده واختي ايله سئوگيليسي ايله ويدالاشديغي, خان چينارين آلتيندا قوشدوغو ماهنيلارين باش قهرماني سئوه-سئوه ياد ائتديگي ساراسيدير. كيم بيلير بلكه ده واختي ايله سارا آدلي بير آفتين سوزگون باخيشلاري اونون تلاطملو كؤكسونده بير محببت اوجاغي چاتميشدير. كيم بيلير؟ بيرجه بوراسي آيديندير كي سارانين هيجري اونا چوخ آغيردير. بو هيجران او قدر ثيقلتلي و دؤزولمز دير كي حتتا شاهلار شاهنشاهلار قارشيسيندا بوكولمهين ديزلري بئله سارسيدير.
نولاردي سن قويايدين كي
داملا –داملا ارييهيديم سو اولايديم
دؤشونده كي قيزيل گولو ايسلادايديم
گؤزله سارا
سني تاري
گئده –گئده دالا باخما
گؤز ياشيمي گؤرمه باري
عليرضا نابدل چوخ سئوديگي حياتلا چوخ تئز ويدالاشمالي اولدو. فقط دؤورون, زامانين حؤكمو, ايرادهسي داها گوجلودور. اونون گنج حياتينا قييانلار حاققيندا ان غددار رفتارا يول وئرهنلري زامان چوخدان تاريخين زيبيلليكلرينه آتميشدير. عليرضا نابدل كيمي ياشاييب, اوختاي كيمي يازيب ياراتميش وطنداش –شاعر خالقين آزادليق حركاتينين چوخ عصيرليك سالنامهسينه يازديغي قهرمانليق داستانلاري ايله كؤكسوندن پروازلانيب اوچان قانادلي ميصراعلاري ايله اؤزونه ابدي, هئچ بير زامان سولماياجاق بير حيات قازانمیشدیر.
ممد میانالی (داغلار اوغلو)